Cần nhân rộng mô hình đồng xử lý rác, phát triển kinh tế tuần hoàn

Toàn cảnh buổi làm việc

Tham dự đoàn công tác còn có Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Hồng Minh; lãnh đạo các Cục, Vụ, Viện thuộc Bộ Xây dựng. Về phía tỉnh Hà Nam, có Chủ tịch UBND tỉnh Trương Quốc Huy.

3/87 dây chuyền xi măng được cấp phép xử lý chất thải

Báo cáo với Bộ trưởng và đoàn công tác, Thành viên Hội đồng Thành viên VICEM Phạm Văn Nhận nhấn mạnh: Hiện nay, cả nước có 87 dây chuyền sản xuất xi măng nhưng chỉ có 3 đơn vị được cấp phép xử lý chất thải, chất thải nguy hại là Công ty xi măng Insee (Kiên Giang), Công ty TNHH sản xuất xi măng Thành Công (Hải Dương) và Công ty xi măng Nghi Sơn (Thanh Hóa). Tiềm năng xử lý chất thải trong ngành Xi măng rất lớn, vì đây là giải pháp có nhiều lợi thế khi xử lý triệt để các loại chất thải, đặc biệt là chất thải nguy hại, xử lý khối lượng lớn do tận dụng được lò đốt ở nhiệt độ cao sẵn có trong dây chuyền sản xuất, không đòi hỏi cao về phân loại rác, tỷ lệ thu hồi nhiệt cao, không phát thải thứ cấp và hệ thống giám sát khí thải liên tục 24/7, nhờ đó không cần các bãi chôn lấp, góp phần bảo vệ môi trường, cảnh quan.

Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cùng Đoàn công tác kiểm tra hệ thống quan trắc online 24/7 và thăm phòng điều hành trung tâm

Cuối năm 2019 đến nay, VICEM và một số đơn vị thành viên đã triển khai thử nghiệm và thành công chương trình xử lý rác thải, bùn thải làm nhiên, nguyên liệu thay thế trong sản xuất clinker, xi măng. Đồng thời, tăng sử dụng tro xỉ, thạch cao nhân tạo.

Năm 2020, VICEM đã xử lý bùn thải tại 5 dây chuyền thuộc 4 đơn vị sản xuất xi măng (Nhà máy xi măng Hoàng Thạch, Bút Sơn, Hạ Long, Hà Tiên 1) với tổng khối lượng 15.000 tấn bùn thải; năm 2021 là hơn 70.000 tấn bùn thải, giúp thay thế 3 - 5% nguyên liệu sét; kế hoạch năm 2022 toàn VICEM xử lý là 86.000 tấn bùn thải.

Rác thải công nghiệp thông thường được VICEM xử lý tại 7 dây chuyền thuộc 5 đơn vị sản xuất, với tổng khối lượng rác gần 120.000 tấn (năm 2020); hơn 200.000 tấn (năm 2021); kế hoạch năm 2022 toàn VICEM xử lý khoảng 276.000 tấn rác thải làm nhiên thay thế. Hiệu quả kinh tế khi thử nghiệm xử lý rác thải ở những dây chuyền xử lý thủ công tiết giảm được chi phí sản xuất từ 3.000 - 5.000 đồng/tấn clinker, những dây chuyền xử lý bán tự động tiết giảm chi phí sản xuất từ 8.000 - 15.000 đồng/tấn clinker. Từ cuối năm 2021, VICEM Bút Sơn đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường cho phép thử nghiệm xử lý chất thải nguy hại. Đến nay, sau gần 5 tháng vận hành thử nghiệm, đơn vị xử lý thành công hơn 4.172 tấn chất thải nguy hại; với mức hỗ trợ chi phí xử lý là 400.000 đồng/tấn.

Triển khai thực hiện Quyết định số 1266/QĐ-TTg ngày 18/8/2020 của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Chiến lược phát triển vật liệu xây dựng Việt Nam thời kỳ 2021 - 2030, định hướng đến năm 2050; VICEM đã chỉ đạo các đơn vị thành viên tăng cường sử dụng tro, xỉ, thạch cao nhân tạo. Năm 2021, tổng lượng tro, xỉ các loại sử dụng toàn VICEM đạt gần 2,6 triệu tấn; kế hoạch năm 2022 sử dụng trên 3 triệu tấn, tương đương với tỷ lệ sử dụng là 11,5%. VICEM nghiên cứu, sử dụng thạch cao nhân tạo thay thế thạch cao tự nhiên. Năm 2020 lượng thạch cao nhân tạo sử dụng là 25.000 tấn, năm 2021 thực hiện là 122.000 tấn tăng gần 100.000 tấn so với năm 2020, riêng tại VICEM Sông Thao đã sử dụng thạch cao nhân tạo thay thế 100% thạch cao tự nhiên.

Tổng kết đánh giá và nhân rộng mô hình

Làm việc với Đoàn công tác, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam Trương Quốc Huy nhấn mạnh: Địa phương gặp khó khăn trong phát triển công nghiệp đi đôi với phát triển xanh, bền vững. Tỉnh Hà Nam ủng hộ, tạo điều kiện để VICEM Bút Sơn đẩy mạnh xử lý rác, bùn thải; phát triển kinh tế tuần hoàn. Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam đề nghị Bộ Xây dựng hỗ trợ, tạo điều kiện giúp đỡ Hà Nam hoàn thiện 3 đồ án quy hoạch quan trọng; đồng thời phát triển đô thị bền vững.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cảm ơn tỉnh Hà Nam đã tạo điều kiện cho VICEM Bút Sơn thực hiện đồng xử lý, đồng thời khẳng định: Bộ Xây dựng sẽ hỗ trợ, phối hợp tích cực với Hà Nam trong các vấn đề quản lý nhà nước của Ngành.

Phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc, thay mặt Đảng bộ Bộ Xây dựng và Đoàn công tác, Bộ trưởng ghi nhận nỗ lực, đánh giá cao kết quả mà VICEM và các đơn vị thành viên đạt được trong sản xuất kinh doanh quý I/22022 và xử lý rác thải, bùn thải, tro xỉ làm nguyên nhiên liệu thay thế trong sản xuất xi măng; đẩy mạnh kinh tế tuần hoàn.

Bộ trưởng nhấn mạnh: Thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước là đẩy mạnh kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, nhằm phát triển xanh, bền vững; VICEM tích cực triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn. Tuy giai đoạn đầu nhưng đạt kết quả khả quan. Doanh nghiệp đã thí điểm tham gia đồng xử lý chất thải, rác thải, tận dụng tro xỉ làm phối liệu, sử dụng tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường; tiết giảm chi phí biến đổi, chi phí sản xuất nên đạt được hiệu quả trực tiếp từ việc xử lý này.

Bộ trưởng yêu cầu, trong thời gian tới, VICEM nói chung và VICEM Bút Sơn nói riêng tiếp tục phát huy kết quả tích cực đạt được trong sản xuất kinh doanh và trong triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn, đồng thời khắc phục những bất cập, tồn tại. Đề nghị đơn vị hoàn thiện nâng cấp quy trình công nghệ xử lý, đặc biệt là công nghệ xử lý chất thải, tiến tới tự động hoá. Bổ sung thiết bị, đa dạng hoá xử lý các loại chất thải khác. Nâng cao tỷ lệ thay thế nguyên nhiên liệu tự nhiên trong sản xuất xi măng. Đồng thời, rà soát công nghệ sản xuất theo hướng thân thiện môi trường, phát thải các bon thấp.

“VICEM cần tổng kết đánh giá ưu và nhược điểm của mô hình này, đồng thời có kiến nghị đề xuất với Bộ Xây dựng, để Bộ Xây dựng báo cáo Chính phủ. Mô hình đồng xử lý cần được nhân rộng. Trong đó, VICEM đi đầu chủ lực, và ngành công nghiệp xi măng phát triển xanh, bền vững”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng thị sát tại dây chuyền xử lý rác, bùn thải

Kiến nghị về cơ chế, chính sách

Đại diện VICEM cho biết: Hiện nay, VICEM đang phải mua rác thải, tro, xỉ, thạch cao nhân tạo và gặp khó khăn trong tiếp cận nguồn phát thải, đầu tư mở rộng quy mô và tăng lượng chất thải xử lý. Theo quy định hiện nay, các đơn vị sản xuất xi măng không thuộc quy hoạch của địa phương về các cơ sở xử lý chất thải, chưa đáp ứng điều kiện xử lý chất thải nguy hại, đồng thời, chưa có cơ chế, chính sách rõ ràng khuyến khích doanh nghiệp… VICEM chưa tiếp cận trực tiếp được nguồn cấp tro, xỉ mà mua từ đơn vị cung cấp thương mại, chi phí logistic cao. Thậm chí, chi phí tro, xỉ về đến nhà máy cao hơn từ 5 - 8 lần giá sét.

VICEM đề xuất Chính phủ, Bộ Xây dựng và các cơ quan liên quan nghiên cứu sửa đổi, Nghị định 40/2019/NĐ-CP, bổ sung các đơn vị sản xuất xi măng thuộc quy hoạch bảo vệ môi trường, quy hoạch tỉnh để được tham gia đồng xử lý chất thải; sửa đổi quy chuẩn QCVN 41:2011/BTNMT cho phép các đơn vị sản xuất xi được xử lý chất thải công nghiệp thông thường và đồng xử lý chất thải nguy hại. Đồng thời, nghiên cứu bổ sung cơ chế, chính sách rõ ràng, cụ thể chi phí xử lý cho từng loại chất thải, tro, xỉ, thạch cao nhân tạo… công bố công khai để thu hút, thúc đẩy, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn phát thải.

“VICEM kiến nghị Bộ, ngành xem xét từng bước thí điểm xây dựng thị trường chất thải công nghiệp thông thường cạnh tranh; xây dựng quota phát thải chất thải, hình thành cơ chế tự phân loại, sơ chế chất thải tại nguồn khi thị trường tín dụng rác thải đi vào hoạt động; xây dựng, bổ sung quy định, chỉ dẫn về việc dán nhãn hiệu sản xuất xanh, thân thiện môi trường”, ông Nhận kiến nghị.

Tại buổi làm việc, Bộ trưởng và Đoàn công tác đã đi thị sát nhà máy và dây chuyền xử lý rác, bùn thải tại VICEM Bút Sơn